Srednjebosanska kulturna grupa

Srednjobosanska kulturna grupa je grupa bronzanog i željeznog doba na današnjoj teritoriji Bosne i Hercegovine, oko gornjih i srednjih tokova rijeka Bosne sa dolinom Lašve i Vrbasa, i planinskih predjela između i oko ovih riječnih dolina.^[1]

Srednjebosanska kulturna grupa zauzima prostor srednjebosanskog gorja, najstarije rudarske oblasti u Bosni i Hercegovini gdje se odvijala gotovo neprekinuta rudarska aktivnost. Ovaj kraj u kojem se eksploatirao bakar, zlato, olovo, srebro, željezo, a vjerojatno i živa u literaturi je poznat još i pod nazivom srednjobosansko rudogorje.^[2]

Interpretacija arheološkog materija otkrila je intenzivan život i dinamičan razvoj na navedenom dijelu Bosne, na kojem je uočena značajna srodnost u trajanju oko jednog milenijuma (počevši od oko 1200. g. p.n.e. pa sve do kraja stare ere). Srodnost se vidi u: obliku naselja, načinu sahranjivanja, izrađevinama od metala i keramike. Uočena srodnost materijalne i duhovne kulture omogućila je da se utvrdi postojanje jedne dosta homogene ljudske zajednice koja je dobila naziv Srednjebosanska kulturna grupa.

Ovaj prostor bio je u neolitu domovina pripadnika poznate Butmirske kulture. U eneolitu i na početku bronzanog doba predjele naseljavaju pripadnici Vučedolske kulture, donoseći obradu metala kao novu fazu u razvoju. I upravo je prostor srednje Bosne bogat brojnim rudama, što je bilo primaljivo za doseljenike i važan uslov daljnjeg razvoja. Nalazi srednjebosanske kulturne skupine pokazuju veliku ekspanzivnost krajem drugog milenijuma stare ere. Najveća nalazišta su: Debelo Brdo (Sarajevo), Velika gradina Varvara na izvoru rijeke Rame i gradina Pod kod Bugojna.^{[3] [4]}

Kulturni ekonomski razvoj doveo je u VII stoljeću i do političke organizovanosti nosioca te skupine, u istoriji poznate pod imenom Desitijati.^[5][6]

1. ↑ „Desitijati”. Arheološki leksikon -Zemaljski muzej, Sarajevo. Pristupljeno 9. 2. 2017. 
2. ↑ „Salmedin Mesihović , ILIRIKE”. Autorsko izdanje, Sarajevo, 2014. Pristupljeno 9. 2. 2017. 
3. ↑ „Alojz Benac-Đuro Basler-Borivoj Ćović-Esad Pašalić-Nada Miletić-Pavao Anđelić - KULTURNA ISTORIJA BOSNE I HERCEGOVINE”. Veselin Masleša, Sarajevo, 1966. Pristupljeno 9. 2. 2016. 
4. ↑ „The Oxford Handbook of the European Bronze Age”. Pristupljeno 9. 2. 2017. 
5. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu ČovićIlir
6. ↑ „„Dezidijati“: Identitetski konstrukt između antičkih i suvremenih percepcija”. ANUBiH, Godišnjak 36 Sarajevo, 2009. Pristupljeno 9. 2. 2016.